Αξιοθέατα

Κοντά στο χωριό Λάμπου Μύλοι σώζονται τμήματα του Υδραγωγείου, ενός σπουδαίου τεχνικού έργου που υπάρχει εκεί από τον 3ο αιώνα μ.Χ. Το Υδραγωγείο ξεκινούσε από την Αγιάσο και έφτανε στη Μυτιλήνη. Οι καμάρες του, οι ογκόλιθοι, οι πεσσοί, οι άβακες και τα τόξα που το απάρτιζαν ήταν καμωμένα από λεσβιακό γκρίζο μάρμαρο και δημιουργούσαν ένα σύνολο που έμοιαζε με προπύλαια κλασικού ναού ή ανακτόρων.

Το Φρούριο της Μυτιλήνης είναι κτισμένο πάνω σ’ ένα μικρό λόφο, στο υψηλότερο σημείο μιας χερσονήσου μεταξύ του βόρειου και νότιου λιμένα της πόλης, και χαρακτηρίζεται ως το μεγαλύτερο διατηρημένο φρούριο, σε σχετικά καλή κατάσταση, της ανατολικής Μεσογείου. Κατά τους αρχαίους και βυζαντινούς χρόνους, η χερσόνησος αυτή ήταν νησί, αφού χωριζόταν από την υπόλοιπη Λέσβο με τον πορθμό του Ευρίπου.Χτισμένο στην κορυφή πευκόφυτου λοφίσκου, κοντά στο λιμάνι της Μυτιλήνης Λέσβου, είναι ένα από τα μεγαλύτερα κάστρα της Μεσογείου.Η κατασκευή του άρχισε κατά την Βυζαντινή εποχή (483-565 μ.Χ.), με την χρησιμοποίηση αρχαίου δομικού υλικού, και ολοκληρώθηκε στα χρόνια της Ηγεμονίας των Γενουατών Γατελούζων (1355-1462). Το 1373 χτίστηκε πολύπυργο - με επάλξεις και τάφρους- από τον πρώτο Γατελούζο ηγεμόνα Φραγκίσκο Α’.

Το Μουσείο - Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη - Teriade, άνοιξε τις αίθουσες του στο κοινό τον Αύγουστο του1979. Είναι μοναδικό στο είδος του και μπορούμε να το αποκαλέσουμε «ανοιχτό βιβλίο», αφού επιφυλάσσει στον επισκέπτη περιπλανήσεις κι πνευματικά ταξίδια. Στεγάζει, διαφυλάσσει και παρουσιάζει το σύνολο του εκδοτικού έργου του εμπνευσμένου, μοναδικού αυτού ανθρώπου και καλλιτέχνη. Στις αίθουσες του μουσείου εκτίθενται έργα γνωστών καλλιτεχνών. Αντίτυπα των « Μεγάλων Βιβλίων » και VERVE με λιθογραφίες των Σαγκάλ, Ματίς, Πικάσο, Λεζέ κ.α. καθώς και αντίγραφα μεσαιωνικών χειρογράφων. Εκτός από τη μόνιμη έκθεση του συνόλου του Εκδοτικού Έργου του Στρατή Ελευθεριάδη-TERIADE, το Μουσείο πραγματοποιεί αναδρομικές εκθέσεις Εικαστικών Τεχνών, εκδόσεις και άλλες συναφείς προς το χαρακτήρα του πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Το Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης», στα Χύδηρα της Λέσβου, γενέτειρα του ζωγράφου, είναι το πρώτο εξ ολοκλήρου Ψηφιακό Μουσείο Τέχνης στην Ελλάδα. Διαμορφωμένο σύμφωνα με ειδική μουσειολογική μελέτη βασισμένη στις νέες τεχνολογίες, αναδεικνύει πιστά τη ζωή και το έργο του καταξιωμένου Έλληνα ζωγράφου μέσα από μια ποικιλία ηλεκτρονικών συστημάτων ψηφιακής προβολής και διάδρασης. Τα έργα που παρουσιάζονται στο μουσείο είναι όλα ψηφιακές αναπαραγωγές. Μέσα από θεματικές ενότητες και με τη χρήση διάφορων  τεχνασμάτων, όπως ο μεγεθυντικός φακός, η απομόνωση στοιχείων του πίνακα κατά την ανάλυσή του, η σύγκριση με άλλα έργα είτε του ίδιου του Ιακωβίδη είτε των δασκάλων του, καθώς και με τον συνδυασμό αφήγησης και γραφικών το Ψηφιακό Μουσείο «ζωντανεύει» τα έργα κάνοντάς τα πιο οικεία στον επισκέπτη.

Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου (ΜΒΕΛ), στην Αγία Παρασκευή Λέσβου, δημιουργήθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το οποίο έχει και την ευθύνη για τη λειτουργία του. Στεγάζεται στο χώρο του παλαιού κοινοτικού ελαιοτριβείου, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα από τον Δήμο Αγίας Παρασκευής. Το έργο εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βορείου Αιγαίου 2000-2006 και χρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Το ΜΒΕΛ ανήκει στο δίκτυο θεματικών τεχνολογικών μουσείων του Π.Ι.Ο.Π. και αποτελεί λογική συνέχεια του Μουσείου της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη. Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου επιδιώκει να προβάλει τη βιομηχανική κληρονομιά, τόσο στον τομέα της ελαιουργίας όσο και στο ευρύτερο πεδίο της τεχνολογίας.

H Δημοτική Πινακοθήκη στεγάζεται σε ένα παλιό τριώροφο αρχοντικό (Xαλίμ Mπέη), χαρακτηριστικό δείγμα της τοπικής αρχιτεκτονικής, που δεσπόζει στην περιοχή της Eπάνω Σκάλας. Ανήκει διοικητικά στη Δημοτική Eπιχείρηση Πολιτιστικής - Tουριστικής Aνάπτυξης του Δήμου και διαθέτει μια από τις σημαντικότερες συλλογές έργων ζωγραφικής, η οποία δωρήθηκε στο Δήμο από τον Γιώργο Σίμο - Πετρή και την αδελφή του Έλλη Σίμου. O Γιώργος Σίμος - Πετρής ήταν ένας από τους σημαντικότερους τεχνοκριτικούς της χώρας, ένας “διανοητής” της εικαστικής τέχνης, προσωπικός φίλος των μεγαλύτερων Eλλήνων ζωγράφων. 

Το Αρχοντικό της Βαρελτζίδαινας βρίσκεται στη Πέτρα Λέσβου και πήρε το όνομα από την τελευταία γυναίκα που έζησε σ’ αυτό και πέθανε το 1940 σε ηλικία 100 ετών. Είναι ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα αρχοντικά της του τέλους του 18 αρχών 19 αιώνα, που σώζει αξιόλογη τοιχογραφική διακόσμηση. Βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Πέτρας Λέσβου και είναι διώροφο. Η αρχιτεκτονική του ακολουθεί την τότε διαδεδομένη τυπική διάταξη των αρχοντικών κατοικιών που χτίζονταν συνήθως στο κέντρο αγροτικών κτημάτων, κλεισμένων με περίβολο.Το ισόγειο είναι λιθόκτιστο και συμπαγές προσδίδοντας φρουριακό χαρακτήρα στο οίκημα, αντίστοιχο με τις παλαιότερες οχυρές εξοχικές κατοικίες. Διαιρείται σε δύο χώρους και η χρήση του ήταν κυρίως αποθηκευτική.Ο όροφος είναι κατασκευασμένος με την τεχνική μπαγδαντί (ξύλινος σκελετός επιχρισμένος με λάσπη) και αποτελείται από επτά δωμάτια που διαρθρώνονται περιμετρικά, γύρω από ένα κεντρικό χαγιάτι. Η εσωτερική διαμόρφωση των χώρων ανταποκρίνεται απόλυτα στις καθημερινές ανάγκες και στον τρόπο ζωής των ενοίκων.Η κατεξοχήν ζωή της οικογένειας, καθημερινή και επίσημη, εκτυλισσόταν στον όροφο. Κινητά έπιπλα είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν υπήρχαν.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η περιοχή της Θερμής ήταν πασίγνωστη για το πολυτελέστατο ξενοδοχείο «Σάρλιτζα Παλλάς», το οποίο χτίστηκε το 1909 με σχέδια Γάλλων αρχιτεκτόνων για λογαριασμό του Xασάν Eφέντη Mολά Mουσταφά.
 
Για 30 χρόνια περίπου, κι αφού πέρασε στο Ελληνικό Δημόσιο, γνώρισε μεγάλη ακμή προσελκύοντας επισκέπτες και προσωπικότητες από Ανατολή και Δύση. Απ’ το 1933 άρχισε να παρακμάζει και, με εξαίρεση κάποιες μικρές αναλαμπές, μπλοκαρισμένο στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και της αδιαφορίας, παραδόθηκε στη φθορά του χρόνου. Σήμερα λειτουργούν μόνον οι λουτροπηγές.

Ο Ταξιάρχης είναι προστάτης και πολιούχος του Μανταμάδου αλλά θεωρείται και προστάτης ολόκληρου του νησιού. Μέχρι σήμερα η εικόνα του, προκαλεί δέος με το αυστηρό ύφος του Αρχάγγελου, τα μεγάλα μάτια και το μαύρο χρώμα, τη φοβερή ρομφαία και τα επιχρυσωμένα φτερά. Η εικόνα στο εσωτερικό του ναού, είναι μία από τις ελάχιστες ανάγλυφες εικόνες σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο. Σύμφωνα με το θρύλο, η μονή δέχθηκε την επιδρομή Σαρακηνών πειρατών, οι οποίοι κατέσφαξαν τους μοναχούς, με εξαίρεση ένα νέο δόκιμο καλόγερο, ο οποίος πρόλαβε να κρυφτεί στην οροφή της εκκλησιάς.

Από κει είδε μετά το μακελειό, τη μορφή του Αρχάγγελου να φτερουγίζει πάνω από τα πτώματα των μοναχών. Παίρνοντας χώμα, που είχε ποτιστεί με το αίμα τους, και κερί, έφτιαξε τη μορφή του Ταξιάρχη, όπως πρόλαβε να την αντικρύσει. Σήμερα βλέπουμε μόνο το κεφάλι και όχι ολόκληρο το σώμα, όπως το είχε φτιάξει ο μοναχός.

H Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Ερεσού γνωστή ως Μονή Πιθαρίου, ονομασία που οφείλεται στη γεωμορφολογία της περιοχής, βρίσκεται χτισμένη ανατολικά της Ερεσού, σε μια μικρή κατάφυτη λεκάνη που σχηματίζεται ανάμεσα σε γυμνούς ηφαιστειακούς δόμους που συνθέτουν ένα μοναδικό τοπίο. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού ανάμεσα σε δύο υψώματα με το όνομα Τρούλος και Λεμπόρ και απέχει 89 χλμ. από τη Μυτιλήνη.Συνορεύει δυτικά με το χωριό Σίγρι, ανατολικά με το χωριό Μεσότοπος, από τα βόρεια με την κωμόπολη Άντισσα και από τα νότια με την θάλασσα.
Mία άποψη τη θέλει βυζαντινό μοναστήρι που ανασυστήθηκε κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ενώ η δεύτερη χρονολογεί την ίδρυσή της στο 16ο αιώνα. Tο βέβαιο είναι πάντως πως λειτουργούσε το 1548, χρονολογία κατά την οποία καταγράφεται σε οθωμανικό κατάστιχο, με το οποίο καθορίζονται οι φορολογικές υποχρεώσεις των μοναστηριών της περιφέρειας Eρεσού.

Η Ιερά Μονή Υψηλού, εν ενεργεία ανδρώα μονή, είναι αφιερωμένη στον Άγ. Ιωάννη Θεολόγο και βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Λέσβου, στην κορυφή του όρους Όρδυμνος, σε υψόμετρο 634 μ. και σε απόσταση 81 χλμ. από τη Μυτιλήνη. Η παράδοση τοποθετεί την ίδρυση της μονής κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, πριν το 800 μ.Χ., και την αναφέρει ως "Μονή Κόρακος", επωνυμία που τροποποιήθηκε κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας σε "Μονή Ζήσυρα".Από τη βυζαντινή φάση της μονής δεν σώζονται πολλά στοιχεία και θεωρείται ότι κατά τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους είχε εγκαταλειφθεί και ερημώσει. Η μονή ακμάζει ξανά κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους, αλλά καταστρέφεται από φωτιά. Το υπάρχον καθολικό της κτίστηκε το 1832 και είναι ενταγμένο σε τυπικό μοναστηριακό συγκρότημα, που αναπτύσσεται περιμετρικά του καθολικού.Στη μονή υπάρχει ιδιαίτερα ενδιαφέρον σκευοφυλάκιο και βιβλιοθήκη χειρογράφων.

Στο προάστιο της Μυτιλήνης, τη Bαρειά, και μέσα σ’ έναν καταπράσινο ελαιώνα, λειτουργεί από το 1965, με έργα του διάσημου Λέσβιου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου (1873-1934). Το μουσείο ανεγέρθηκε το 1965 από τον Στρατή Ελευθεριάδη - Τεριάντ, τον τεχνοκριτικό που ανέδειξε τη λαϊκή ζωγραφική του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ. Bαρειά Μυτιλήνης.

Στην Αγιάσο βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, η οποία γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο. Γίνεται μεγάλο πανηγύρι, ενώ κάτοικοι από όλο το νησί της Λέσβου συρρέουν στην Αγιάσο, ακόμη και διανύοντας τη διαδρομή με τα πόδια. Το μοναστήρι χτίστηκε για να στεγάσει την εικόνα που μετέφερε ο μοναχός Αγάθωνας από την Ιερουσαλήμ. Από την επιγραφή που έφερε η εικόνα («ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ») προέρχεται το όνομα της Αγιάσου. Η φράση Αγία Σιών με την οποία συνήθιζαν να χαρακτηρίζουν την εικόνα και το μοναστήρι οι προσκυνητές παραφθάρθηκε σε Αγιασων και στη συνέχεια σε Αγιάσος.

Είναι πασίγνωστη για το εκκλησάκι πάνω στο βράχο, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το πολυδιαβασμένο έργο του Mυριβήλη «Παναγιά η Γοργόνα». Είναι από τα πιο τουριστικά μέρη του νησιού και διαθέτει πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια, εξαιρετικές ταβέρνες πάνω στο κύμα - γνωστές για το φρέσκο ψάρι τους -  και ωραίες μικρές παραλίες για μπάνιο, με καλύτερη τη βοτσαλωτή Kάγια. Από εδώ μπορείτε να οδηγήσετε παραλιακά στο βατό χωματόδρομο all the way, προκειμένου να φτάσετε  από άλλο δρόμο στο Μόλυβο.